Deprem denilince insanın aklına hep belirsizlik geliyor. Ne zaman, nasıl, nerede yakalayacağı belli olmayan bir felaketmiş gibi. Ne zaman olacağını gerçekten bilemesek de aslında bundan en az hasarla kurtulmak, önlem alarak zararı sıfıra kadar indirmek çok önceden keşfettiğimiz bir durum. Maalesef, bu topraklarda, böyle felaketlerle baş edebilmek, yöntemler geliştirmek ve yetkili kişilerin sorumluluk alması çok az rastladığımız bir durum olduğu için insanların afetlere karşı yoğun korku geliştirmesi, özellikle de deprem bölgesinde olduğumuz için bu afetlerin en başını depremin çekmesi çok anlaşılır.
Depremden korkan insanlar, ailelerinin, yakın çevrelerinin ve yaşadıkları yerin belirsiz bir zaman içinde yok olacağından derin bir korku duyarlar. Bu deprem korkusuna ‘Seismophia’ denir. Bu korkuda huzursuzluk, titreme, baş dönmesi, tedirginlik, kalp çarpıntısı, deprem hakkında çok konuşma ya da bu konuşmalardan kaçınma, karanlık ortamlara girmekten kaçınma gibi belirtiler bulunur. Öbür taraftan, pek çok fobinin aksine, eylemin kendisinden değil, potansiyel ölüm ve kayıplardan, olası sonuçlarından kaygı duyuluyor. Belirsizlik faktörü de bunu bir kaygı bozukluğuna çevirmekte elinden geleni yapıyor. Deprem sadece depreme maruz kalan kişilerde de görülmüyor. Medyada gördüğümüz deprem sonrası paylaşılan görüntüler, otoritelere olan güven eksikliği ve deprem sonrası eksik kalan psiko-sosyal destekler hem tetiklenmemize hem de bazı kişilerde travma sonrası bozukluğa sebep olabiliyor. Baş etme becerilerimiz, sevdiklerimizin kaybı ve sonrasında aldığımız destekler önemli ölçüde kişilerin depreme karşı tavrını değiştirebiliyor.
Deprem zihnimizde “Dünya tehlikeli ve belirsiz bir yer ve ben bununla baş edebilmek için yetersizim” gibi çarpık düşüncelere sebebiyet verebilir. Dolayısıyla, deprem sonrası kendimizi güvende hissettiren rutinleri uyguluyor olmak bizi olası daha büyük psikolojik travmalardan koruyor. Bizi iyi hissettiren rutinler içinde, bizi gerçekten dinleyen, anlayan ve desteğini hissettiren kişilerin de olması bu travmalardan ve endişelerin azalmasında büyük rol oynuyor. Belirtiler depremden bir aydan fazla sürerse, ya da depreme maruz kalmayan bireylerde, depreme karşı hassasiyeti artırdıysa, destek almak çok önemli bir adım olabilir. Bir taraftan, isteksizlik depresyonun belirtisi olabilir. Çünkü bazı travmalardan sonra travma sonrası stres bozukluğu depresyona sebebiyet verebiliyor. Psikolojik destekler, baş etme becerilerimizi dolayısıyla psikolojik sağlamlığımızı artırıyor.
Rahatlatıcı müzikler, meditasyon, spor, nefes çalışmaları gibi hayatımıza yeni ve farklı aktiviteler sokmak bu korkuyu yenmek adına başka bir yol olabilir. Aslında bu aktiviteler insanlara ortak olarak iyi geldiği bilinen aktiviteler olduğu için çoğu zaman sıkça öneriliyor ama her insan kendine neyin iyi geldiğini en iyi kendisi bilebiliyor. İçe bakmak, kendine sahip çıkmak, korkuları konuşabilmek ve konuşamadığında ona şefkatle yaklaşmak insanı bulunduğu endişe durumlarından çok daha rahat çıkartabiliyor. Söylenen şeyleri bir görev gibi yapıp, işe yaramadığında hayal kırıklığına uğruyorsanız belki kendinize iyi gelen şeyleri yine kendinize sorarak bulabilirsiniz. İşte profesyonel destek bu konuda en etkili yöntemlerden biri çünkü kendinizle tekrardan bağ kurmanızı, içinizdeki size iyi gelen şeyleri bilen bilgeyi keşfetmenizde yardımcı olabiliyorlar. Deprem normal giden hayatınızda anormal olan bir durumdu, ondan korkmanız, endişelenmeniz hatta anormal tepkiler vermeniz çok normal. Fakat, bu tepkileriniz ve endişeleriniz sizin rutin hayatınızı sekteye uğratıyorsa belki de yardım almak kendinize yapabileceğiniz en güzel şey olabilir.
Bir diğer, deprem anksiyetesini önleyici faktörler olarak da eğitimi sayabiliriz. Deprem çantası hazırlamak, olası bir depremde neler yapacağınıza dair plan yapmak, ailenizle veya sevdiklerinizle ortak buluşma noktaları belirlemek bunlardan birkaçı. Ek olarak, deprem ve afet bilinci konusunda uzmanlaşmış kişilerden kendinizi güvende hissettirecek bilgiler alabilirsiniz. Evinizin geçmişini, yönetmeliğini kontrol ettirip, güvenilir ve uzman kişilerden güvende olduğunuza dair destek bekleyebilirsiniz. AFAD’ın da dediği gibi “Depremler önlenemez fakat depremlerin afetlere dönüşmesi önlenebilir.”
Sena SERT
Kaynakça
Başkanlığı, T., 2021. Depremler Önlenemez, Ancak Depremlerin Afetlere Dönüşmesi Önlenebilir. [online] Afad.gov.tr. Available at: <https://www.afad.gov.tr/depremler-onlenemez-ancak-depremlerin-afetlere-donusmesi-onlenebilir r.> [Accessed 13 August 2021].
Blog, E., Blog, E., Blog, E., sayfa, A., Yenilir?, D., Psikolog, E. and Testler, P., 2021. Deprem Korkusu (Seismophobia) Nedir? Nasıl Yenilir? | Evimdekipsikolog | Blog. [online] Evimdekipsikolog | Blog. Available at: <https://www.evimdekipsikolog.com/blog/deprem-korkusu-seismophobia-nedir-nasil-yenilir/> [Accessed 13 August 2021].
E-psikiyatri.com. 2021. [online] Available at: <https://www.e-psikiyatri.com/deprem-korkusunun-farkli-belirtileri-var#:~:text=%E2%80%9CSeismophobia%E2%80%9D%20olarak%20tan%C4%B1mlanan%20deprem%20korkusu,ortamlardan%20ka%C3%A7%C4%B1nma%2C%20deprem%20ile%20ilgili> [Accessed 13 August 2021].
Kaya, C., 2021. Deprem Korkusu Nedir? Nasıl Geçer? - Klinik Psikolog Cem Kaya. [online] Cemkaya.net. Available at: <https://cemkaya.net/yazilarim/deprem-korkusu-nedir-nasil-gecer-139> [Accessed 13 August 2021].
Şimşek, B., 2021. Deprem Korkusu Atlatılabilir mi? -. [online] Izmirpsikoloji.com. Available at: <https://izmirpsikoloji.com/deprem-korkusu-atlatilabilir-mi/> [Accessed 13 August 2021].
Yorumlar
Yorum Gönder