Mükemmeli aramak… Zirvesi görünmeyen ve görünmeyecek bir dağa tırmanmaya çalışmak gibidir. Yahut daima bir uçurumun kenarında yürümektir. Hata yapmak, eksik olmak kabul edilemezdir ve yanlış atılan bir adım o uçurumdan aşağıya yuvarlanmak demektir.
Mükemmeli arayan insan kendisinden daima üstün bir performans bekler ve buna ulaşmaya çalışır. İlk bakışta ne kadar olumlu ve güzel bir durum gibi öyle değil mi? Ancak bu bireyin ulaşılması mümkün olmayan bir hedefe ulaşmak için kendini paralamasından başka bir şey değildir. Yürünmesi gereken bir yolda koşmaya çalışmak hem o insanın ayaklarını kan revan içinde bırakır hem de nefesini keser. Yolun sonunu göremeden, kendine haksızlık ve acımasızlık ederek hezeyanlar içinde kalır.
Dışarıdan bakıldığında hiç de iç açıcı olmayan bu tabloda birey kendine zarar verdiğini fark etmez. Bu mükemmel olma arzusu ve azminin altında yatan onay, sevgi, başarı ve takdir ihtiyaçlarını da ne yazık ki çoğu zaman karşılayamaz.
Özenli olmak ve mükemmel olmak da karıştırılmaması gereken başka bir konudur. Mükemmellik arayışında olan insanların başarısızlığa tahammülleri yoktur. Ne kendilerinde ne çevrelerinde eksik yapılmış, mükemmel olmayan hiçbir şeye katlanamazlar. Mükemmele ulaşamamak kendilerini dışarıdaki dünyaya kapatmalarına neden olur. İç dünyalarında ise kendilerini aşağılar ve bir hiç gibi görmeye başlarlar. Çoğu zaman bunu ifade etme yöntemleri de kırıcı ve incitici olur. Özenli kimseler ise başarısız olduğu durumlarda durup düşünürler. Kabullenirler. Sebeplerini araştırarak kendilerini geliştirmeye dönük adım atmaya oldukça açıktırlar.
Sosyal bilimci Brené Brown’a göre mükemmeliyetçilik: “Daha iyisi için çabalamaktan çok, eğer mükemmel gözükürsem, mükemmel işler yaparsam, mükemmel çalışır ve mükemmel yaşarsam utanç duygusunu, suçlanmayı ve başkaları tarafından yargılanmayı/eleştirilmeyi engelleyebilirim düşüncesidir.”
İnsan mükemmel olanı ararken gerçekten başarılı olmaya mı odaklıdır peki? Ya da gerçekçi olmayan bir hedefin arkasından koşarken tedirgin bir şekilde ne zaman başarısız olacağım diye tetikte mi beklemektedir? Mükemmeliyetçiliğin temelinde aslında korkular vardır. Başarı bu korkuları gölgeleyen, insanı güvence altına alan korunaklı bir limandır. Onu kaybetme ihtimali ise yalnızca başarısızlığı görünür hale getirir.
Mükemmeli aramak, yalnızca iki renkle hayatı yaşamak gibidir kanımca. Ya siyahtır her şey, öylesine karamsar öylesine tedirgin ve kötüdür ya da bembeyazdır. Başarı ve övgülerle, en iyilerle doludur. Hata ve hatanın getirdiği olumsuz tek bir şey yoktur. Oysa hayatı yaşanabilir kılan da bu iki rengin arasında kalan diğer renklerdir.
Sürekli denetleme, onay almaya çalışma, aşırı planlama ve düzenleme, başarısız olunabilecek şeyleri erteleme ve bunlardan kaçınma, başka insanları değiştirmeye çalışma yahut zorlama davranışlarıyla dolu bir arayış bir insanı ne kadar mutlu edebilir? Bu gökyüzünde tek bir yıldızı bulmaya ve görmeye çalışırken diğer yıldızların güzelliğini kaçırmak gibi bir şeydir. Hayatı kaçırmaktır aslında. Oysa bizleri sadece başarılarımız, en güzel yönlerimiz, yeteneklerimiz ve sürekli bir iyi oluş var etmez ve nitelemez. Başarısızlıklarımız, güçsüz olarak nitelendirdiğimiz yanlarımız, yapamadıklarımız, üzüntülerimiz, eksiklerimiz de bir o kadar varoluşumuzda etkendir. Mükemmeli ararken bu eksiklik ve başarısızlıkları reddetmek varoluşa tezat bir durum değil midir?
Mükemmeli arayışın altında çeşitli nedenler yatmaktadır. Bazen küçükken kendisini eleştirilerden korumanın tek yolunun mükemmel olmak olduğunu öğrenir çocuk. Kaos ortamından filizlenen bir savunma haline dönüşür. Bu onu büyüdükçe hassas ve eleştirilere kapalı bir hale getirir. Bazen de kendi anne babasını taklit etmekle başlar. Çocukken başlayan bu arayış istemeden sürer gider.
Bir yana artılar yani kazanılanlar bir yana da eksiler yani ödenen bedeller sıralandığında fazla olan eksiler ise cesurca bir adım atarak bu arayıştan sıyrılmak mümkün olabilir.
İnsanlar arasında başarılar da başarısızlıklar da, doğrular da yanlışlar da, eksiklikler de fazlalıklar da üç gün beş gün konuşulduktan sonra unutulur gider. Kimsenin ayaklarına sonsuza dek kırmızı halılar serilmez başarılı oldu diye. Sonsuza dek yerilmez de başarısız oldu diye. Bir havai fişek etkisi gibidir. Patlar, parıldar, aydınlatır ve söner gider. Mükemmelin arayışında da sonuçlar ve süreç ancak ve ancak bireyin kendisine ıstırap verir. Onu mutsuz eder. Diken üzerinde yaşanılan bir hayatın verdiği mutsuzluk hayatında kol gezer. Kısacık bir takdirin ya da kendini kanıtlama halinin ardından insan kendi dünyasında, kendi yolunda ve arayışında bir başınadır.
Yağmur ÇİLENGER
Kaynakça
https://www.psikolojidenoku.com/mukemmeliyetci-10/
Yorumlar
Yorum Gönder