“Unutma Red, umut iyi birşeydir, belki de iyisi. Ve iyi şeyler asla ölmez.”
The Shawshank Redemption.
Türk Dil Kurumu tarafından “ummaktan doğan duygu”, “bu duyguyu veren kimse veya şey”, “olması beklenilen veya olacağı düşünülen şey” olarak tanımlanan umut aslında insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlık tarihi kadar eski olan bu kavram, üzerinde en çok durulan, düşünülen, tartışılan konulardan biri haline gelmiştir. Örneğin, ünlü düşünürlerden olan Hume ve Kant umudu, insanın doğasında var olan ana duygulardan biri olarak tanımlamıştır (Kavradım, Özel, 2014). Umut denilince akla gelen en önemli isimlerden olan Snyder ve Crowson’ın umudu tanımlaması ise en kapsamlı olan tanımlamalardan kabul edilmiştir ve umudu iki boyutta değerlendirmişlerdir: hedefe ulaşmak için kişinin kendisinde güç hissetmesi ve hedefe ulaşmak için kişinin bunun yollarını bulabilmesi becerisidir (2014). Bu iki boyut üzerinden değerlendirecek olursak aslında umut kişinin en temel iç güdülerinden olan hayatta kalma içgüdülerini harekete geçiren bir motivasyon kaynağıdır. Bu bağlamda fizyolojik rahatsızlıklarda insanların iyileşeceğine dair inançları, motivasyonları, iyileşmek için kendilerinde güç bulmaları ve bunun için yollar aramaları temelde umudun güdüleyici bir yönüdür varsayımında bulunabiliriz. Tıp dünyasında da fizyolojik ve psikolojik durumun birbirinden ayrılmaz bir bütün olduğu, umudun ve pozitif duyguların tedavinin ayrılmaz bir parçası olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir (Snyder & ark, 1991).
1970’li yıllardan itibaren umudun ve pozitif duyguların hastalıkların tedavisindeki rolü üzerinden birçok araştırma yapılmaya başlanmıştır. Araştırma alanları ilk etapta negatif duyguların ve düşüncelerin hastalığın ilerlemesine, baş etme becerilerinin gerilemesine, sosyal desteğin azalmasına ve tıbbi tedaviyi sekteye uğratmasına yönelik sonuçların elde edildiği çalışmalardan oluşmuştur. Daha sonra bu sonuçtan yola çıkarak umut gibi pozitif duygu ve düşüncelerin tam tersi yönde gelişmeler sağlayacağı, tıbbi tedaviyi ve iyileşmeyi olumlu yönde etkileyeceği öne sürülmüştür ve bunu kanıtlar yönde veriler elde edilmeye başlanmıştır (Snyder & ark, 1991). Örneğin, son zamanlarda kanser tanısı alan hastaların umut düzeylerinin tedavilerindeki etkileri üzerine pek çok araştırma yapılarak kanser tanısı alan hastalarda umut gibi pozitif duyguların önemine vurgu yapılmaktadır (Kavradım, Özer, 2014). Bu bağlamda kanser tanısı almış hastaların hastalıklarıyla baş etmelerinin geliştirilmesinde umut önemli bir role sahiptir ve kişilerin tedaviye devam etmesine ve kendilerini iyi hissetmesine yardımcı olan bir faktördür (Bahar, 2007).
Nasıl ki negatif duygu ve düşünceler fizyolojik rahatsızlıklarda kişilerin iyileşme süreçlerini ketliyorsa umut gibi pozitif duygular ise bu süreci ileriye taşıyarak iyileşmeye katkı sağlar. Sonuç olarak, insanlık tarihi kadar eski olan umut kavramı bizi hayatta tutan, hayatta kalmamızı güdüleyen, ihtiyacımız olan motivasyonu sağlayan, hayatta kalmamız için yollar bulmamıza aracı olan önemli bir kavramdır. Fiziksel hastalıklarda da içinde bulunulan karmaşıklık ve belirsizlik ile baş etmede umut gibi pozitif bir duygu ve düşünce kişiye destek olarak iyileşmesine, daha iyi olmak için kendinde o gücü bulmasına, bu süreçte gereken kaynağa erişebilmesine olanak sağlayacaktır. Bu noktadan bakacak olursak umudun kişi üzerindeki etkisi göz ardı edilemeyecek kadar önemlidir. Umutla kalmak dileği ile.
Esra Özcan
KAYNAKÇA:
Bahar, A. (2007) "Kanser Hastalarında Psikososyal Yaklaşım" Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 10:1, 105-111.
Kavradım, S. T., Özer, Z. C. (2014) "Kanser Tanısı Alan Hastalarda Umut" Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 6(2), 154-164. doi: 10.5455/cap.20130901084242
Snyder, C. R., Irving, L. M., Anderson, J. R. (1991). Hope and Health. In C. R. Snyder & D. R. Forsyth (Eds.), Handbook of Social and Clinical Psychology: The Health Perspective. 285-305.
Tarhan, S., Bacanlı, H. (2015) "Sürekli Umut Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması" The Journal of Happiness & Well-Being. 3(1), 1-14.
Yorumlar
Yorum Gönder